فلکه ها ومیدان های قدیمی فسا

زنده یاد علی اکبردهخدا «فلکة»falake را پاره ای زمین گرد بلند و همچنین هرچیز شبیه چرخ که دور خود بچرخد. دانسته و در دانشنامه عمومی نوشته اند که:

«« فَلَکه به گونه ای از برخوردگاه راه ها گفته می شود که در آن جریان ترافیک به دور یک نقطه مرکزی به گردش در می آید.

در میانهٔ یک فلکه معمولاً روگاهی ساخته می شود که بر روی آن یک پیاده روی مُدَوَّر، باغچه یا چمنزار و گاه تندیس های نمادین ساخته می شود....»وبه دلیل کاربردشان بیشتر شکل دایره ؛نیمدایره؛ مربع ؛ مستطیل و...دارند.

اما میدان ها که نقش‌های مهمی در رویدادهای فرهنگی و اجتماعی داشته‌اند

در اصطلاح شهرسازی، به « فضایی عمومی و گشاده گفته می شود که برای حضور و تعامل انسان‌ها !!! در نظر گرفته شده است. این فضا دارای جداره‌های معماری اطراف خود، مانند خانه‌ها و دکان‌ها، است و علاوه بر کارکرد حرکت، به عنوان محلی برای گردهمایی، فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و مکث معنی‌دار مردم عمل می‌کند»»مانند میدان نقش جهان اصفهان یا میادین تره بار و...

درگذشته ای نه چندان دور ، نه مثل امروز ، فلکه ومیدان دو واژه و بنای متفاوت بودند.

متاسفانه در دوران معاصر و با تغییر مفاهیم شهرسازی، مفهوم اصیل میدان به تقاطع‌های ترافیکی با فضای سبز و فواره تقلیل یافته است، به طوری که از *نقش معنا‌دار و حضور امن انسان در آن کاسته شده است*.

واژه اصیل فلکه falakeاز مد افتاد!!! و واژه میدان، نادرست میدان دارشد وجای فلکه راگرفت.

فسا جز میدانک کاوه دربازار میدانی نداشت و در تقاطع خیابان ها یا چهارراه بود یا فلکه

*فلکه های قدیمی فسا چه وقت و چه زمانی ساخته شدند ؟؟*

برخلاف میدان ها که پدیده های قدیمی وتاریخی درشهرهای بزرگ اند پدید امدن فلکه ها با حضور ماشین ووسایل نقلیه همزمانی دارد .

در کتاب های خاطرات و اقدامات برخی فسایی ها و بویژه کتاب «تلاش سبز »عملکرد شهرداری در سال 78در مورد تاریخ ساخت فلکه های فسا سخن به میان آورده اند که با شرح و تعدیل می توان اینگونه خلاصه نمود :

✅اولین میدان، فلکه ی فسا

محوطه دومین باغ ملی فسا در نزدیکی چهارراه است که در سال ۱۳۲۱ خورشیدی در دوره فرمانداری لطف علی خان قوامی (امیر ارفع )

ساخته شد . که نه فلکه بود نه میدان وهم این وهم آن

نارنجستانی زیبا با درختانی بومی وغیر بومی در آن وطراحی شطرنجی..

به دلایل نامعلومی ، در چندسال بعد(حدود۱۳۲۴) دیوارهایشان تخریب وفقط ستون و درهای ورودی از ان باقی ماند.!!!

وضرب المثل درفسا شد

« اکه گفتی کجا هست در داره ولی دیوار ندارد؟

که البته اکنون همان درفلزی هم ندارد و باهمین منوال چندسال دیگر ستون های در هم نخواهد داشت !!!

✅ فلکه فرحناز(شهدا)

✅ششم بهمن(پانزده خرداد )

✅فلکه دریمی یا شاه رضا( امام خامنه ای)

در دوره سه ساله شهرداری حسینعلی جعفری در بین سالهای ۱۳۴۰تا۱۳۴۳ ساخته شدند و دردوره کوتاه شهرداری امان اله خدرزاده درسال۱۳۴۴ برخی ازانها کامل شدند .

✅فلکه شازده قاسم

درمنابع مکتوب تاریخ ساخت ان را نیافتم براساس خاطرات دوستان در حدود سال ۴۸ تا ۵۰ خورشیدی ساخته تا بقول انان کج بودن خیابان شازده قاسم را بپوشاند و مانند خیابان کجو دلیل کجی این خیابان نیز برسرزبان ها نیفتد!!!

دران سالها اقایان حسین ذوقی و غلامرضا زموده شهردارفسا بودند.

✅ فلکه رضاشاه یا کورش کبیر(مصلای کنونی )✅نیم فلکه نحوی( سینما)

که در دوره شهرداری اقایغ لامرضا زموده در طی سالهای ۱۳۴۹تا۱۳۵۳ساخته شدند.

✅فلکه امامزاده حسن

که در دوران شهرداری شادروان بهرام علمیرادی در بین سال های ۱۳۵۳تا۱۳۵۶ در عرصه شهری فسا رخ نمودند

✅ فلکه جام جم

بنیان اولیه جام جم در دوره شهرداری چندین ماهه حاج ایازبانیانی در سال ۱۳۵۸نهاده شد و در دوران های بعدی کامل شد و می شود.

برای دوری از طولانی شدن مطلب و کم حوصلگی خوانندگان چون تعداد فلکه هایی احداث شده پس از انقلاب بسیارندان را به زمان و مطلبی دیگر می سپاریم .

چه و شایسته و‌نیکوست که مدیریت شهری فسادر این فلکه ها وهرفلکه تازه ساخت تابلوهایی نصب وتاریخ احداث و نام شهردار ان دوران را بنویسند تا هم کار و نام نیک رفتگان ضایع نگردد هم بنوعی هویت شهری شناسنامه دارگردد*

صدالبته اگر گوش شنوا و نگاه موافقی باشد

*جلیل رضازاده