فرصت سازی وفرصت سوزی در طراحی المان یا نماد های شهری*

عناصر ، نمادها یا « اِلِمان های شهری »eleman ترکیبی از شکل‌های هندسی و حجم‌ها هستند که تداعی گر خاطره‌ای، واقعه ای ، توانمندی ، تاریخ مردمی یا ایجاد کننده حس خوبی از نشاط و آرامش برای شهروندان هستند.

از نظر مفهومی وبرای کارکرد واثرگذاری بهتر وماندگارتر المان‌ها باید آنها را بر اساس فرهنگ، تاریخ، آداب و رسوم و شرایط اقتصادی و شغلی مردم هر منطقه طراحی شوند تا هم نماد آن شهر وسکونتگاه باشند و هم شهروندان بتوانند ارتباط بهتر و عمیق‌تری با آن برقرار کنند.لمان‌ها در صورتی که صحیح، اصولی و گیرا ، طراحی شوند،قابلیت و توانمندی آن را دارند که به نماد یک شهر تبدیل و با جلب توجه گردش‌گران و مسافران تا مدت‌ها در خاطر انها بازنمایی و بازگو شوند

کارشناسانی براین باورند که از مهم‌ترین اصول در طراحی و انتخاب فرم المان‌ها، القای مفهوم مورد نظر به طور غیرمستقیم به مخاطب است تا گیرایی یا جذابیت کافی را داشته و به گونه‌ای مخاطب و بیننده را به تفکر و تامل در یافت مفهوم وا دارد؛پیام این نوع المان‌ها در ذهن‌ بیننده باقی وماندگار تر است.

المان‌ها برای مردم و باهدف بهره وری مردم با ارائه اندیشه های نو طراحی می شوندبنابراین همیشه برداشت مردم و بینندگان این آثار بسیار مهم بوده وباید مورد توجه خاص قرارگیرد.

در همین راستا طرحان و سفارش دهندگان المان ها باید از شهر وتاریخ وفرهنگ ان ، استعدادهای بالقوه وبالفعل ان شناخت و توجه کافی داشته باشند تا در طراحی و مکان نصب آن دقت ولحاط گردد.

به دیگر سخن المان ها ، بومی ومرتبط با آن شهر باشند و از استفاده از نمادها یا المان های سایر شهرها در شهر دیگر اگر دارای اثر ملی ومیهنی و مذهبی خاص نداشته باشند باید خودداری کرد.

المان‌های شهری نقش آگاهی‌رسانی به عهده دارند . برای مثال ممکن است المانی به تاریخ و تمدن، رویداد و اتفاق فرهنگی خاصی در یک منطقه یا شهر اشاره داشته باشد که برای دیگران نامفهوم باشد.

طراحی مناسب باید المان سبب می شود تا قابلیت ان را داشته باشند که تداعی کننده آن شهر یا واقعه خاص یا... درذهن وخاطره گردشگران ، مسافرین و شهروندان، باشند به طور مثال برج آزادی و دروازه قران شیراز هماره شهر تهران و شیراز را به یاد همگان می آورد

و این ویژگی تا انجا پیش می روند که المان‌های معروف شهری می‌توانند تبدیل به مجسمه‌های کوچکی برای فروش شوند و گردشگران، این نمادها را به‌عنوان یادگار سفر خود خریداری کنند.

هماهنگ بودن نوع المان با نام میادین و فلکه هااصلی غیر قابل نادیده گرفتن است.

*فلکه قبله دعا ، فلکه نساجی ، فلکه گود گللگی، فلکه مصلا، فلکه شهدا، محله سرو‌دریمی، حوض ماهی ،میدون طیاره* و... چه با مقیاس بزرگ یا کوچک از مواردی هستند که در ذهن مردم این شهر هر روزه بازیابی و خاطره پردازی می شوند.اما نمادی از آنها نه ساخته نه اجرایی شده است...

المان‌ ونمادهای به نمایش عموم در امده در هرشهر باید هویت وپیشینه تاریخی وفرهنگی و ... آن شهر را اشکار نمایند و المانی بایستی با شرایط آب و هوایی و اقلیمی منطقه هم ، سنخیت و همنوایی داشته باشد.

*چنان که نماد سده ها سکه اسلامی ضرب فسا*

*یا پارچه فسا ساری،*

*طراز چند رنگ پر طاووسی*،

*پارچه ابریشمی ؛*

*نقوش مختص قالی های عشایری*

*نقوش مشهور سفالینه های پنج هزارساله (مظهرسه قدرت )*

*محصولات کشاورزی ، نان محلی (بریزه )وشیرینی محلی (کماچ‌)*

و دهها ویژگی خاص دیگر و... در فسا دیده نمی شود!!!

نمادهایی که نشانگر قدمت ودیرینگی این کهن شهرند و موجب افتخار ماوتبیین‌گر تاریخ فارس.

برای بومی‌سازی، استفاده از مشارکت و نظر کارشناسان و معتمدین محلی امری رایج و پذیرفته شده است و نظر شناخت نظر وخواست مردم هر منطقه‌ای که قرار است المان مورد نظر در آن‌جا قرار بگیرد؛ ولحاظ کارشناسی شده ان در طراحی المان بسیار بجا ،شایسته ومفید است.که این امر با وجود فضای مجازی در ارایه پیش طرح های المان و نظرسنجی ونظرخواهی عمومی وتخصصی کاری امکان پذیر ، میسور و لازم است .

تلاش های بسیاری در *چندسال اخیر در فضا سازی و نصب المان های شهری در فسا بوسیله مدیریت شهری انجام‌گرفته است که قابل تقدیر است* و اگر نواقص چندی که ازنظر صاحبان فن وتجربه در طراحی و ساخت انان بیان شده مورد توجه وعمل قرار گیرد ، سبب می شود تا هزینه ها بهینه و‌ماندگاری وارزش انها بیشتر و بالاتر گردد وضریب همه پسندی وخواص پذیری انها افزون گردد.

*جانمایی نمادهایی که در جای جای میهن اسلامی با مسافرتی کوتاه می توان دیددرواقع نوعی فرصت سوزی در هویت آفرینی و جاذبه سازی شهری است که قابل توجیه نیست.*

عمر کوتاه مسئولیت ها وکمبود منابع وامکانات، درعین‌ماندگاری المان‌ها سبب می شود *کوتاهی در امر نبود المان‌های بومی ومحلی هویت ساز ونمایانگر هویت بومی شهرفسا قابل پذیرش وتوجیه نباشد* و لازم و ضروری است در کنار المان‌های همه‌جایی و مذهبی و...

*المان‌ونمادهای بیانگر تاریخ وتمدن و فرهنگ این کهن شهرستان**در دستور کار واجرایی شدن مسیولین ومدیریت شهری قرار گیرد* که این امر از حقوق همگانی است که بر ذمه آنانی است که کسوت نمایندگی مردم شهر و شهرستان بر شانه انهاست.

جلیل رضازاده