Pire Konar. Fasa

*پیر کُنار ولزوم ثبت و نگهداری اصولی از آن*

پیر را هم معنی با جاافتاده، سالخورده، سال دیده، سالمند، کهنسال، وبه عربی ،شیخ مُسن، مُعَمّر گویند

واژۀ پیر در متون عرفانی و ادبی فارسی به تنهایی و یا به صورت ترکیباتی همچون پیر طریقت، پیر صحبت و… به فراوانی به چشم می‌خورد

اما از واژه "پیر" به تنهایی به عنوان نام مکان استفاده نمی‌شود و بیشتر با کلمات دیگر همراه است و در نام مکان‌های وابسته با عرفا و رهبران معنوی به کار می رود، به عنوان مثال *«مسجد پیر» یا «کوی پیر»*.

در متون عرفانی فارسی، پیر درواقع راهنما و مرشدی است که با دستگیری از سالک و هدایت او، وی را گام به گام در طریق سلوک پیش می‌برد و با تربیت معنوی و اصلاح معایب نفسانی وی، او را به سرمنزل مقصود می‌رساند

صوفیان در آثار خود با توجه به روابط مختلف پیر با مرید، اصطلاحات چندی همچون *پیرخرقه، پیرطریقت و پیرصحبت* را به کار برده‌اند.

در اشعار عرفانی فارسی، به ویژه در غزلیات حافظ شیرازی نیز اصطلاح پیر و ترکیبات گوناگون آن همچون *پیر مغان، پیر دُردی‌کش، پیر خرابات، پیر می‌فروش، پیر گلرنگ، پیر میخانه، پیر طریقت، پیر پیمانه‌کش، پیر صحبت* و... بسیار آمده است.

اصطلاح پیر در سنت عیّاران و جوان‌مردان و نوشته‌های به جا مانده از فتیان نیز معنای راهنما و مرشد یزدان داشته که هدایت مرید را در مسیر سلوک برعهده می‌گیرد.

در دوران سلجوقیان وپسراز آن اصطلاح پیر در میان اسماعیلیان نزاری فارسی زبان رواج بسیار پیدا کرده بود و در ارجاع به *شخص امام و دیگر مراتب عالی دعوت نزاریه*، به خصوص حجت و داعی نیز به کار می‌رفت.

همچنین پیر از القاب پیشوندی بزرگان قوم بختیاری است که آن را بجا مانده از دوران زرتشتی می دانند.پیر نزد زرتشتیان به مفهوم راهنما و همچنین نزد یهودیان ایران به معنای پیامبر به کار رفته است.

پیرامون واژه پیر در نقش پیشوندی پدیده های طبیعی در دانشنامه فرهنگ از دایره المعارف بزرگ اسلامی امده است که :

*کاربرد پیر درکنار نام درختان ، رودها ،قنات ها وچشمه ها و...به دوران بسیار کهن و فرهنگ اساطیری ایران باز می گردد. توضیح آن که

که *دوره پیران* نخستین دوره ازمراحل سه گانه پیش گاهانی(کافرکیشی) بوده است و پیشینیان ما برای رودها وکوهها ودرختان نیرویی جاودانه تصور می کردند که به آن‌نیرو پیر می گفتند وبه عنوان خدای خاص ان موجود پرستیده می شد.»

بقابای این باور هنوز در فرهنگ مردم ما باقی است و همراهی واژه پیر با نام درختان وچشمه ها و رودها در جای جای ایران می بینیمد ر فسا نیز *پیر کُناری*داریم.که در واقع قبرستان قدیمی بافت قدیم شهر فسا بوده

ودر این قبرستان عمومی ، درخت کنار سالخورده ای قرار دارد که در زیر آن قبری وجود داشته است که به پیر کنار مشهور است .که به همین دلیل به نظر می رسد پیشینه و عمر درخت کُنار از ان بیشتر باشد.

در صد سال قبل محل برگزاری تعزیه عزاداری امام حسین بوده و مردمانی به آن پیر یا کُنار باوری داشتند و با بستن پارچه ای با زدن قفلی کوچک ، به دنبال گره گشایی از کار فروبسته خویش به کمک ان پیر بر می امدند که هنوز هم کم وبیش ادامه دارد اما وجود دیوار ودر مدرسه دربردارنده آن سبب شده کمتر به ان بپردازند.

با توجه به این که واژه پیر در دوران های بسیاری درایران چه به عنوان مقام عرفانی و اجتماعی وچه نمایانگر سن وسال به کار برده می شده است ؛ پس نمی توان به دقت و یقینی نمی توان پیشینه پیر کنار فسا را تعیین نمود .

وان را اثری ازعهد کهن یا دوران های تسلط فرهنگ تصوف درعهد پس از مغول و ...دانست واین مکان را به ان دوران منسوب نمود...

محترم بودن این درخت و پیر در باور مردمان گذشته فسا، نشانی از جایگاه او درگذشته بوده است .

از سوی دیگر شکل گیری محله پیر کناری در کنار مسجد گلدسته محله پایین را می توان شاهدی بر وجود این‌کنار قبل از ساخت این محله دانست .محله ای که در نزدیکی قنات عهد ناصرالدین شاهی « ندیم باشی» شکل گرفته است.

حفظ این اثر که قطعا پیشینه قبل از قاجار دارد و دربافت کهن شهرفسا واقع شده است بسیار لازم وضروری است.

ضرورت از ان نظر که دارای ارزش اجتماعی وتاریخی است و می توان با حفظ ان زمینه تحقیقات بیشتر درخصوص قدمت آن درخت فراهم نمود...

اداره میراث فرهنگی به عنوان وظیفه ای رسمی ومدیربت شهری به همراه مدیریت آموزش وپرورش برای نگهداشت یک جاذبه بالقوه گردشگری ویادمانی می تواند و بایست اقدام لازم برای حفظ وپایداری این اثر معنوی وتاریخی به انجام برسانند

کمک و پی گیری همراهان موزه فرهنگ به عنوان میراث بانان فرهنگ مادی ومعنوی این کهن شهرستان همچون همیشه در این مسیر سازی و جاری است.

*جلیل رضازاده*

منابع محفوظ